*Bekijk dit artikel op de website van Rijkswaterstaat.*
Wilde dieren die onverwacht autowegen oversteken; het levert niet alleen (dodelijk) letsel op bij de dieren zelf, maar ook bij de mens. Bovendien leidt overstekend wild ieder jaar tot miljoenen euro’s aan (auto)schade. Traffic 2000 bv, een bedrijf voor verkeersgeleidingssystemen, wegbebakeningen en wegmeubilair, kwam met een innovatief waarschuwingssysteem om dit probleem aan te pakken: het elektronische Prowild-systeem. Dieren die in de buurt komen van oversteekplaatsen worden gedetecteerd door infrarood of laser, waarna borden met LED-verlichting langs de weg een waarschuwingssignaal geven. Dit bereidt weggebruikers voor op overstekend wild. Ze minderen vaart en kunnen zodoende een aanrijding voorkomen. In Gelderland, Overijssel en Limburg blijkt het systeem effectief; het aantal aanrijdingen is daar flink gedaald, op sommige trajecten zelfs naar nul. Gezien het succes rekent Gert Hamberg, directeur van Traffic 2000, op groeiende vraag naar het systeem.
Wat is de meerwaarde?
“Aanrijdingen met wilde dieren komen heel regelmatig voor in Nederland. Ieder jaar worden alleen al 10.000 reeën aangereden. Met ons systeem kunnen we dit aantal drastisch verlagen.” Hamberg legt uit hoe Prowild werkt. “Dieren steken wegen vaak op dezelfde plekken over. We plaatsen hekken langs de weg, met een opening bij de oversteekplaatsen. Ieder dier dat de opening nadert, wordt gesignaleerd door middel van infrarood of een laser. Daardoor lichten waarschuwingsborden langs de weg op en weten weggebruikers dat ze vaart moeten minderen. Deze manier van waarschuwen houdt bestuurders alert. Aan statische waarschuwingsborden wen je snel: na een paar keer passeren zonder gevaar, minder je geen vaart meer.” Uit onderzoek van de provincie Overijssel blijkt dat het systeem inderdaad goed werkt. “In Overijssel is het aantal aanrijdingen sinds plaatsing van het systeem met 94 procent gedaald. Op een traject bij Dalfsen, waar ieder jaar ruim 25 wildaanrijdingen plaatsvonden, is sinds de plaatsing van het systeem zelfs geen enkele aanrijding meer geweest.”
“Het is fantastisch dat er veel minder dieren op gruwelijke wijze gewond raken of sterven. Maar ook financieel is dit systeem voordelig. Door het voorkomen van aanrijdingen kunnen we miljoenen per jaar besparen.” Toch ziet Hamberg die besparing niet als belangrijkste meerwaarde van Prowild: “Ik ken een verhaal van een jongeman die door een aanrijding met een ree is overleden. Misschien had hij nog geleefd als hij gewaarschuwd was.”
Waarom dit initiatief?
Met name de provincie Overijssel kent wegen die berucht zijn om de vele ongevallen met wild die er hebben plaatsgevonden. De provincie vroeg Traffic 2000, dat zich al sinds 1988 inzet voor veilig verkeer, een oplossing te bedenken voor dit grote probleem. “De provincie besefte dat er iets gedaan moest worden aan de ellende die wildaanrijdingen veroorzaakten. Ellende op lichamelijk en psychisch vlak, denk aan mogelijk letsel en grote schrik, maar ook wat betreft materiële schade. De gemiddelde blikschade bij een aanrijding met een ree is 2.500 euro. Per jaar rijden we zo’n 10.000 reeën aan in Nederland. Reken maar uit wat dat kost. Daar komen nog mogelijke uitgaven voor hulpdiensten en lichamelijk letsel bij.” Hamberg stond erop een oplossing te bedenken waar iedereen zich in kon vinden: faunaliefhebbers, overheden én weggebruikers. “Prowild is een betrouwbaar product dat mens en dier beschermt en onderhoudsvriendelijk is. We hebben het zo gemaakt dat kleine componenten gemakkelijk te vervangen zijn.”
Hoe heb je het aangepakt?
Hamberg vertelt: “Na de aanvraag van provincie Overijssel zijn we binnen Traffic 2000 gaan brainstormen. Al snel waren we het eens: niet dieren moeten zich aanpassen aan mensen, maar andersom. We moeten niet langer proberen dieren weg te houden bij wegen, maar we moeten bestuurders ervoor waarschuwen dat wild hun weg kan kruisen.” Toen het plan eenmaal was geboren en provincie Overijssel enthousiast bleek, is Traffic 2000 met de uitwerking gestart. “We maakten schetsen, kochten sensoren in en lieten daar behuizingen voor maken. We verzamelden kortom alle onderdelen die nodig waren om het systeem in elkaar te zetten. Daarna hebben we het meteen in de praktijk getest.”
Wat was de uitdaging?
“Het lijkt misschien simpel: zet een sensor neer en sluit daar een lamp op aan. Maar je hebt met de onberekenbare natuur rekening te houden. Verschillen in ondergrond kunnen de detectie bijvoorbeeld sterk beïnvloeden, net als zonlicht. Schijnt de zon recht in een sensor, dan kan deze dieren niet optimaal detecteren. Dan zijn aanpassingen nodig. Ook gras dat snel groeit, kan een probleem zijn. De grassprieten stellen de waarschuwingsborden in werking, terwijl er helemaal geen dier oversteekt.”
Hamberg merkt daarnaast dat potentiële klanten soms nog schrikken van de prijs van Prowild. “Wij maken dan met rekenvoorbeelden duidelijk dat het systeem na twee jaar al minder kost dan de aanrijdingen. Ook hopen we dat verzekeraars inzien dat ze veel geld besparen met dit soort systemen. Zij kunnen daardoor in de toekomst wellicht bijdragen aan het realiseren van dit soort systemen. Wanneer men beseft dat onze innovatie de investering waard is, zal geld dat uiteindelijk bespaard blijft hopelijk naar de realisatie van dynamische wildwaarschuwingen gaan.”
Succesfactor?
“Betrouwbaarheid is key. Pas als het systeem betrouwbaar is, zullen weggebruikers de waarschuwingen serieus nemen. Weten ze dat een bord oplicht omdat er daadwerkelijk een zwijn op het punt staat om over te steken, dan zullen ze vaart minderen. Licht het bord ook op wanneer er niets aan de hand is, dan zullen de waarschuwingen veel minder serieus genomen worden. We doen er alles aan om de betrouwbaarheid zo hoog mogelijk te maken. Waar bestuurders eerst voor een mus gewaarschuwd werden, komt nu alleen een waarschuwing wanneer dat echt nodig is.” Daarnaast werkt Traffic 2000 aan een systeem dat wild in grote gebieden zoals velden detecteert. Ook bestaat het plan om de systemen te laten draaien op zon en wind.
